سلام همراهانم، صبح شهادت جانسوز امام صادق علیه السلام بخیر. ان شاءالله همه ما و نسل و ذریه ما از بهترین شیعیان عالم تا قیامت قرار بگیریم.

صبح امروز به مدت حدودا 25 دقیقه ، میهمان تلفنی برنامه خورشید ششم از شبکه رادیویی فارس بودم. موضوعی که برای من مشخص کرده بودند درباره «سیره امام صادق علیه السلام در نهادینه کردن فرهنگ انتظار» بود. متن زیر، روایات و مطالبی بود که دیشب تا ساعت حدود 4 صبح آماده کردم و امروز ارائه دادم:

بحث ما درباره خدمات شایان و سیره امام صادق علیه السلام در نهادینه کردن فرهنگ انتظار هست. امام صادق برای همیشه تاریخ، تکلیف شیعیان و منتظران را مشخص کرده اند. شاید بتوان اهمّ نگاه و سیره امام صادق را در این زمینه (با توجه به ضیق وقتی که داریم) در موارد زیر خلاصه کرد:

1.معرفی دقیق امام مهدی به اسم و نسب و ظاهر و شمایل برای اولین بار:

بنا به شهادت محققان بزرگ ما، بیشتر روایاتی که درباره اسم و نسب و ظاهر و شمایل امام عصر ارواحنا فداه به ما رسیده از امام صادق نقل شده است که این خود دلالت بر فراهم شدن زمان بیان این قبیل موضوعات در عصر امام صادق بوده است. چون در زمان دیگر ائمه چنین فرصت طلایی برای اهل بیت جهت واضحتر صحبت کردن درباره امام مهدی وجود نداشت.

امام صادق (ع) نیز درباره اوصاف آن حضرت فرموده است : «مهدی خوش سیما ، گندمگون است که به سرخی می زند ، ابرو کمان و نورانی است و سیاهی چشمانش بغایت سیاه است ، چشمان فراخ دارد ، بالای بینی اش برآمده است ، بینی عقابی دارد و پیشانی بلند ، او خاشع است و نازک مثل شیشه ، هیبتش مردم را می ترساند ، به مردم و دلها نزدیک است ، شیرین گفتار و خوش سیماست ، ساقهایش باریک است و بدنی نیرومند دارد ، چون بر کوه بانگ زند صخره ها از هم بپاشند و فرو ریزند ، دست بر بنده ای نمی نهد جز آنکه دلش همچون پاره های آهن (سخت و نیرومند) می گردد . نه بسیار بلند بالاست و نه بسیار کوتاه بلکه میانه قامت است ، سر گرد دارد و سینه ای فراخ ، بلند پیشانی است و ابروهایش پیوسته است ، بر گونه راستش خالی است گویا دانه مشک است که بر قطعه عنبر ساییده باشند».

2.پیشتازی در معرفی یاران امام مهدی و تعداد و سیره و خصوصیات آنان:

اسناد روایاتی که درباره یاران امام مهدی و تعداد و سیره رفتار و افکار آنها از طریق امام صادق نقل شده و به ما رسیده از اتقان و اعتبار بیشتری برخوردار است. این خود بر اهل تحقیق پوشیده نیست که دلالت بر اهتمام امام صادق با توجه به شرایط ویژه آن زمان در این باره دارد.

از امام صادق علیه السلام درباره ی سخن خدای تعالی: «... فَاسْتَبِقُواْ الْخَیرَْاتِ أَیْنَ مَا تَکُونُواْ یَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمِیعًا ...» (بقره، 148) در کارهای نیک و خیر بر هم پیشی بگیرید، هرکجا که باشید خدا همه شما را دور هم جمع خواهد کرد؛ روایت شده است: «مراد اصحاب قائم(عجل الله فرجه الشریف) است که سیصد و سیزده نفر به تعداد افراد جنگ بدر. آنان در ساعتی جمع می شوند؛ مانند ابرهایی که در پائیز جمع می گردند» الکلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، تصحیح: على اکبر غفارى و محمد آخوندى، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ‏1407ه‏، ج8، ص313، ح487

عدد یاران و عام و خاص بودن یاران و مکان جمع شدن و مکالمات آنان و... توسط امام باقر و امام صادق وارد روایات ما شد. مثلا روایت زیبایی هست که میفرماید: ابان بن تغلب می گوید: با امام محمد باقر علیه السلام در مسجد کوفه بودم، آن حضرت در حالی که دستم را گرفته بود، فرمودند: «ای ابان! سیصد و سیزده نفر به این مسجد خواهند آمد, مردم مکه می دانند که هنوز پدران و اجداد آن افراد به دنیا نیامده اند, شمشیرهایی با خود دارند که روی هر کدام, نام صاحب شمشیر و نام پدرش و حسب و نسبش نوشته شده است, آن گاه منادی ندا می دهد که: «این مهدی است که چون داوود و سلیمان قضاوت می کند, و در قضاوت کردن احتیاجی به دلیل و شاهد ندارد» مجلسى، محمد باقر, بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت، موسسة الوفاء، 1404ه، ج52، ص286، ح19؛ نیز: النعمانى، الغیبة، پیشین، صص 313و314، ح5

3.بیان فضیلت بالای انتظار و دوری از روزمرّگی:

اصل انتظار یعنی دوری از روزمرگی. دوری از غرق شدن در دنیای پیرامون و پیله ای که برای خودمون ساخته ایم. امام صادق برای بیان فضیلت بالای این مسئله فرمودند: قالَ اَبُو عَبْدِاللّهِ علیه السلام: «فَاِنْ ماتَ وَ قامَ القائِمُ بَعْدَهُ کانَ لَهُ مِنَ الاَْجْرِ مِثْلُ اَجْرِ مَنْ اَدْرَکَهُ، فَجِدُّوا وَانْتَظِرُوا هَنیئا لَکُمْ اَیَّتُهَا الْعِصابَهُ الْمَرْحُومَةُ.» امام صادق علیه السلام فرمود: اگر کسى که منتظر حضرت است از دنیا برود و حضرت بعد از او قیام کند اجر او همانند اجر کسى است که زمان او را درک کرده، پس بکوشید ومنتظر باشید، گوارا باد بر شما اى یاران مورد لطف خدا. کتاب الغیبه نعمانی، ص200

به قول یکی از رفقا وقتی منتظر آمدن پیامک یه نفر هستیم، چند بار گوشیمون را چک میکنیم و یا اگه قرار باشه بیاد در خونمون، چندبار تا دم در میریم و میاییم و یا چندبار ناخودآگاه به آیفون نگاه میکنیم. چرا؟ چون منتظریم. حتی اگر در بهترین ناز و نعمت ها هم غرق باشیم اما چون منتظر کسی هستیم حال و هوای ما فرق میکنه. حالا امام صادق فرمودن حال انسان منتظر اینقدر متفاوت و زیباست که این انتظار و حال خوش به برزخ و پس از مرگش هم کشیده میشه.

4.مهندسی شخصیت منتظران واقعی:

مهندسی شخصیت، یعنی پله پله دست کسی را گرفتن و بالا بردن و تربیت کردن. به این مراحل توجه کنید: 1-منتظر بودن، 2-درک حضور امام عصر، 3-مجاهد شدن و از جسم و جان و آبرو گذشتن، 4-به شهادت رسیدن و خود را فدا کردن.

این چهارم مرحله را ابن بابویه در کمال الدین و تمام النعمه، ضمن روایتی از امام صادق چنین نقل کرده: قالَ اَبُو عَبْدِاللّه علیه السلام: «مَنْ ماتَ مِنْکُمْ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ لِهذَا الْأَمْرِ کَمَنْ هُوَ مَعَ الْقائِمِ فى فُسْطاطِهِ قالَ: ثُمَّ مَکَثَ هُنیئَةً، ثُمَّ قالَ: لا بَلْ کَمَنْ قارَعَ مَعَهُ بِسَیْفِه، ثُمَّ قالَ: لاوَاللّه ِ اِلاّ کَمَنِ اسْتَشْهَدَ مَعَ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله». امام صادق علیه السلام فرمود: اگر کسى از شما بمیرد در حالى که منتظر حکومت امام زمان (عج) بوده، همانند کسى است که با امام قائم علیه السلام در خیمه اش بوده است، سپس اندکى درنگ کرد و فرمود: نه، بلکه همانند کسى است که در کنار حضرت زد و خورد کند، سپس فرمود: نه، به خدا قسم، بلکه مانند کسى است که در کنار رسول خدا به شهادت برسد. کمال الدین و تمام النعمه، ج2، ص328

زندگی ما پر از زد و خورد و شمشیرهایی است که یا ما روی مردم میکشیم یا مردم و زمانه روی ما میکشند. شمشیر شهوت، شمشیر قدرت، شمشیر شهرت، شمشیر ثروت و مال نامشروع، شمشیر ریاست و حذف رقبا و ... اگر حواسمون به این شمشیرها و ضربه ها نباشه و یا در این عرصه فرهنگی جانباز و مجروح روحی و اعتقادی بشیم معلوم نیست چه بر سر ما بیاید. باید حواسمون جمع باشه.

5.لزوم آمادگی های دفاعی و نظامی در زمان غیبت

می بینیم در گذشته، شیعیان به این امر توجه بیشتری داشته اند و هر کدام سلاحی تهیه می کردند و خود را آمادة شرکت در استقرار عدل بزرگ می نمودند. قاسم بن زکریا می گوید: من در خانه عبّاد بن یعقوب رواجنی (م.250 ق)، شمشیر به دیوار آویخته ای دیدم. پرسیدم: این برای کیست؟ او گفت: این را آماده کرده ام تا با آن در رکاب حضرت مهدی(عج) بجنگم.

این دقیقاً، اجرای دستور فرماندهی شیعه ـ امام جعفر صادق(ع) ـ است. در فرازی از زیارت «سرداب مقدس» آمده است: أللّهم کما جعلت قلبی بذکره معموراً، فاجعل سلاحی بنصرته مشهوراً. خداوندا! همچنان که دل مرا، با یاد حجّت خود، مهدی، آباد و زنده ساختی، سلاح مرا نیز در راه یاری او آماده و آخته ساز!

امام صادق به تهیه و خریدن و در دسترس قرار دادن و آموزش شیوه استفاده از سلاح را در زمان غیبت برای منتظران از مهم ترین کارها معرفی کرده اند.

ما چقدر از آموزه های دینی دور هستیم. چند نفر از ما نسلی با این معیارها تربیت میکنیم؟ چند نفر از ما آموزش های نظامی و دفاعی برای فرزندانمان را از اوجب واجبات میدانیم؟ (تازه اگر از سربازی و آموزش های رزمی فرار نکنیم)

6.تعلیم اولین دعاهای زمان انتظار از زبان امام صادق

زراره نقل میکند که امام صادق دعایی را به اصحابشون یاد دادند و خیلی اصرار داشتند که این دعا مخصوصا زمانی که غیبت حجت خدا طولانی میشه، نباید از زبان شیعیان بیفتند: قالَ اَبُو عَبْدِاللّه ِ علیه السلام : «یا زُرارَةُ! اِنْ اَدْرَکْتَ ذلِکَ الزَّمانَ فَاْلزِمْ هذَا الدُّعآءَ: اَللّهُمَّ عَرِّفْنى نَفْسَکَ، فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى نَفْسَکَ لَمْ اَعْرِفْ نَبِیَّکَ، اَللّهُمَّ عَرِّفْنى رَسُولَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى رَسُولَکَ لَمْ اَعْرِفْ، حُجَّتَکَ، اَللّهُمَّ عَرِّفْنى حُجَّتَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دینى.» امام صادق علیه السلام به زُراره فرمود: اگر زمان غیبت را درک کردى، این دعا را همیشه داشته باش: خدایا، خودت را به من بشناسان، چون اگر خودت را به من نشناسانى، پیامبرت را نخواهم شناخت، خدایا رسول خود را به مـن معرّفى کن چون اگر رسول تو را نشناسم، حجّت تو را نخواهم شناخت، خدایا حجّت خود را به من معّرفى کن زیرا اگر حجّت تو را نشناسم از دین خود گمراه شده ام. بحارالانوار، ج52، ص146

قطعا اینگونه شناخت، شناخت شناسنامه ای نیست. چرا که قرار است اگر این شناخت حاصل نشد، به دنبال خودش گمراهی و ضلالت را یدک بکشد.

7. ولایتمداری و عدم احساس بی سرپناهی در زمان غیبت

دوران غیبت، دوران بی سرپرستی و بی صاحبی امّت نیست. دوران اجازه دادن به حکومت های جائر و قدرت طلب و استکبار جهانی نیست. بلکه دوران دورانی است که طبق فلسفه تاریخ شیعه، مسلمانان از زمان نبوت به زمان امامت و از زمان امامت به زمان ولایت گذر کرده اند. لذا با توجه به ادله محکم ولایت فقیه، زمان غیبت، زمان تمکین از اوامر ولی امر است.

البته پایبندی به اوامر ولی امر در کوران غیبت، با شعار و تظاهر نمیشه. بلکه در دوران ولایت گریزی و ولایت ستیزی عده ای نان به روز خور، ولایت مدار ماندن، ثوابی معادل هزار شهید دوران بدر و احد را دارد. به این روایت توجه کنید: «مَنْ ثَبَتَ عَلى وِلایَتِنا فى غَیْبَةِ قائِمِنا اَعْطاهُ اللّه ُ اَجْرَ اَلْفِ شَهیدٍ مِثْلَ شُهَداء بَدْرٍ وَ اُحُدٍ.» فرمود: کسى که در زمان غیبت قائم ما بر ولایت ما استوار باشد، خداوند پاداش هزار شهید از شهداى جنگ بدر و احد را به او خواهد داد. کشف الغمه فی معرفه الائمه، ج2، ص522

التماس دعا / یا زهرا