سلام عزیزان

روزجمعه شمابخیر وامیدوارم ازبرکات جلسات این شب و روزهای عزیز، نهایت استفاده کرده باشید.

ببخشید این هفته نبودم. از این همه پیام و احوالپرسی عزیزان کمال تشکر دارم.

یکی ازموضوعاتی که بعضی وقتا ذهنمو به خودش مشغول میکنه، و بارها هم بعضی دوستان تقاضای کلاس و دوره خاص این موضوع داشتنه اند، موضوع روش تحقیق و مقاله نویسی هست.

در ضرورت تحقیق همین بس که من معتقدم: دیگه امروز، کسی با صِرف تحصیل، عالم نمیشه و حتما اگر محققانه به پژوهش روی آوردیم، امکان فهم بهتر دین و دیگر علوم پدید خواهد آمد.

در این پُست که به احترام یکی از بهترین دوستانم که (نمیدونه چقدر بهش علاقه دارم و) این روزا درگیر تحقیق و پژوهش هست، به بعضی از مهم ترین مقدمات تحقیق و پژوهش پرداخته و مختصرا توجه شما را به موارد زیر جلب میکنم:

1 – انتخاب درست موضوع: موضوع شما هرچه ریزتر و کاربردی تر باشه بهتره و میتونید با انگیزه و علاقه بیشتری بهش بپردازید. من بسیاری از عزیزان را دیدم که حتی خودشون از موضوع پژوهششون خبر ندارند چه برسه به مخاطبان!

مثلا اگر خواستید درباره نماز تحقیق بنویسید، شاید اگر این موضوعات را انتخاب کنید بهتر باشه: تاثیر نماز بر خلوتمان – آثار و برکات نماز بر زندگی شهری – نحوه کنترل چشم در نماز – بررسی خطاب های سلام آخر نماز با رویکرد کلامی و...

شما را به خدا از انتخاب موضوعات انتزاعی و کلیشه ای که هیچ دردی حتی از خودتون دوا نمیکنه چه برسه به دیگران، شدیدا پرهیز کنید.

2 – تهیه چکیده مناسب: چکیده، خلاصه مقاله و پژوهشی است که شما قرار است به مخاطب منتقل کنید. برای تهیه چکیده نباید از کلمات کلیشه ای و عبارت پردازی استفاده کنید. چون معمولا نباید از 300 کلمه بیشتر باشه.

در چکیده، باید تکلیف خودت را روشن کنی که اصلا میخوای چی بگی. بعدش هم روش تحقیق و سر و ته مقاله را باید به گونه ای مطرح کنی که به محض خواندن این چکیده، مخاطب بفهمه که قراره چی گیرش بیاد و روش شما چیه؟

3 – مطالعه کافی و خلاصه نویسی: اگر برای هرمقاله، حداقل به 40 منبع موثق و درجه یک و دو مراجعه نکنید، وجدانا دارید به وقت خودتون و مخاطبتون ظلم میکنید.

بشین قشنگ مطالعه کن و خلاصه نویسی کن. قرار نیست چندتا مقاله الکی بدی و با آبروی علمی خودت بازی کنی! بشین مطالعه کن و مطالبی که به دردت میخوره را خلاصه برداری کن. حداقل به چهل منبع سر بزن و چندصفحه مطلب آماده کن و بعدش چکیده را بنویس تا راه را گم نکنی.

4 – تهیه هندسه تحقیق: این مرحله بسیار مهمی است که این روزا به پروپوزال یا طرح تفصیلی معروفه. شما در این مرحله، نقشه راه را که از ضرورت موضوع – جایگاه این موضوع در عالم علم و زندگی بشر – فرضیه های تحقیق- سولات اصلی و فرعی و... تهیه میکنید و سپس یه لیست از فهرست موضوعات و مطالبت را ارائه میدی.

منم مثل شما فکر میکردم که بابا این چه کاریه؟ خب اول باید تحقیق کنیم تا بعدش بتونیم فهرست موضوعات بدیم. اما حالا که دارم رساله سطح 4 (دکترا) را مینویسم فهمیدم که اول باید تکلیف فهرست را روشن کرد تا وقتی وارد گود تحقیق شدی، راه را گم نکنی. البته خیالتون راحت. میشه وسطای تحقیق، در فهرست مطالب دست برد و تغییرات خوبی اعمال کرد.

5 – نوشتن مقدمه: شاید یکی از سخت ترین کارها برای مبتدی ها نوشتن مقدمه ای باشه که رسالتش اینه که ذهن مخاطب را مثل یه گهواره برای خواندن مطالب و مدعاهای محقق آماده کنه.

مقدمه معمولا از مطالب مشهور و مقبول شروع میشه و کم کم ذهن مخاطب را برای شنیدن براهین و اصول مورد تحقیق آماده میکنه. فقط یادتون باشه که مقدمه، گهواره ذهن مخاطبتون هست. بچه ای که توی گهوره است را نباید محکم و یا خیلی سست تکون داد.

6 – تعریف واژگان کلیدی: حداقل پنج واژه کلیدی تحقیقتون را پیدا کنید و قشنگ درباره اش توضیح بدید. وقتی هم میخواید تعریفشون کنید، از تفکیک توضیح لغوی و اصطلاحی آن واژه ها غفلت نکنید.

7 – اصل تحقیق: ادعاهایتان را جوری بنویسید که حتی اگه خیلی هم علمی دارید مینویسید، بازم مخاطبی که شما را میشناسه احساس کنه روبروش نشستید و دارید باهاش حرف میزنید. ینی روان- بی تکلف- مسلط بر بحث- سر و ته دار- مستند و مستدل بنویسید.

اشتباهی که محققان مبتدی انجام میدن، اینه که اصل تحقیقشون را کپی برداری از منابع دیگر میکنن. این کار به شما هیچ لذتی نمیدهد و سبب میشه از نوشتن حال نکنید. چرا؟ چون مال خودتون نیست و خودتون هم اینو از هر کسی بهتر میدونید.

8 – انتخاب سرفصل های جذاب و رسا: قرار نیست واسه فیلم سینمایی های لوس ایرانی اسم انتخاب کنید. بلکه قرار است که مقاله شما به دست کسانی بیفته که سرشون به تنشون می ارزه و قراره از شما ذهنیتی خوب و علمی پیدا کنن.

انتخاب سرفصل ها باید در مسیر پیوستگی مطالب قبل و بعد باشه و به گونه ای انتخاب بشه که معماگونه و تیتر روزنامه ای نباشه.

9 – ذکر دقیق منابع: فقط از نوشتن نام کتاب جلوگیری کنید. بلکه نام خانوادگی نویسنده- نام نویسنده- نام دقیق و کامل کتاب- نام ناشر- سال نشر- شماره جلد- شماره صفحه را حتما در اولین باری که دارید در مقاله حاضر ازش استفاده میکنید بنویسید.

منابع را حتما درون متنی و همچنین به صورت فهرت منابع و مآخذ، در آخر مقاله به طور کامل بنویسید.

10 – خلاصه و پیشنهادات: بارها دیدم که محققان مبتدی چندان به این قسمت بهایی نمیدن و نمیتونن فرود خوبی داشته باشند.

جملات پایانی مقاله شما باید جوری باشه اثر شگرفی بر ذهن و جان مخاطب داشته باشه. مخصوصا از بیان خلاصه مفید و پیشنهادات اجرایی و راهبردی غفلت نکنید.

ان شاءالله در پُست بعد، شاید به ذکر بعضی ظرافت ها و نکات کلیدی تر برای یک تحقیق خوب پرداختم.

یاحسین